ทำไมเราถึงมีสีที่ชอบ

การมองเห็นสีคือการที่ดวงตาของเรารับคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าที่มีความยาวคลื่นหรือความถี่ต่างกัน ไม่ว่าจากแหล่งกำเนิดแสงโดยตรงหรือจากการสะท้อนของวัตถุ สมองของเราทำหน้าที่ในการประมวลสีจากสัญญาณที่ส่งมาจากดวงตา แม้สีจะเป็นข้อมูลหนึ่งที่ช่วยแยกแยะสิ่งที่อยู่รอบตัวเรา แต่มนุษย์ยังให้ความหมายกับสี รวมทั้งให้ความรู้สึกชอบ โปรดปราณหรือความสำคัญเฉพาะสี จนมีการศึกษาว่าทำไมมนุษย์ถึงชอบสีไม่เหมือนกัน

ปัจจุบันยังไม่มีทฤษฎีที่สามารถอธิบายได้สมบูรณ์แบบว่าทำไมมนุษย์จึงชอบสีแตกต่างกัน หนึ่งในทฤษฏีที่อ้างอิงบ่อยคือ “An ecological valence theory of humancolor preferences” ซึ่งตีพิมพ์ในวารสาร Journal of Vision ปีพ.ศ. 2553 สันนิษฐานว่าปัจจัยที่มีผลต่อการชอบสีเกิดจากการเชื่อมโยงสีของวัตถุ ประสบการณ์ และความรู้สึกเกี่ยวกับสีเข้าด้วยกันตัวอย่างเช่น มีการเก็บข้อมูลสีที่คนทั่วโลกชื่นชอบที่สุดคือสีฟ้า ซึ่งเป็นสีของท้องฟ้า ไร้เมฆหรือสีของน้ำใสสะอาดที่ให้ความรู้สึกเชิงบวก ทำให้สีนั้นมีความหมายลึกซึ้งมากขึ้น

มีการนำทฤษฎีดังกล่าวมาอธิบายการที่เพศชายชอบโทนสีน้ำเงิน และเพศหญิงชอบโทนสีแดง เนื่องจากในวัยทารก จะเริ่มเสาะหาข้อมูลที่เกี่ยวข้องเพื่อประเมินบุคลิกภาพที่เหมาะสมกับเพศของตน เช่นการที่ผู้ใหญ่แต่งเสื้อผ้าหรือซื้อของเล่นสีชมพูให้ทารกเพศหญิง โดยมีความคิดว่าเหมาะกับเพศ ก็ส่งผลให้เด็กเชื่อมโยงสีชมพูกับเพศของตนว่าเป็นสีที่เหมาะสม พร้อมกับส่งเสริมประสบการณ์เชิงบวกกับสีนั้นๆ นอกจากนี้ยังมีอีกทฤษฎีที่สันนิษฐานว่าความชื่นชอบสีสดของมนุษย์มาจากวิวัฒนาการบรรพบุรุษของมนุษย์ ที่ต้องอาศัยการแยกแยะสีเพื่อความอยู่รอด เช่น ความเชื่อมโยงสีสดกับผลไม้สุกที่รับประทานได้ หรือความเชื่อมโยงระหว่างทสีตุ่นๆ หม่นๆ กับของเสียและการเน่าเปื่อยที่ควรหลีกเลี่ยง

จึงกล่าวได้ว่า ความชื่นชอบสีของแต่ละคน เกิดจากการเชื่อมโยงสีกับสิ่งกระตุ้นรอบตัวเรา เหล่านี้จึงปัจจัยที่ส่งผลต่อความชอบสีของแต่ละคน และยังมีความเป็นไปได้ว่า การชื่นชอบสีของแต่ละคน อาจเปลี่ยนไปตามเวลา โดยเมื่อเราได้รับประสบการณ์ที่หลากหลายจากการดำเนินชีวิต ก็อาจทำให้แต่ละคนชื่นชอบสีที่แตกต่างกันเปลี่ยนแปลงไป

เรียบเรียงโดย นุชจริม เย็นทรวง กองวิชาการวิทยาศาสตร์ สำนักวิชาการพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์ องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ (อพวช.)

ที่มาข้อมูล
As The Seasons Change, So Do Our Color Preferences. [ออนไลน์]. 2560, แหล่งที่มา https://www.npr.org/sections/13.7/2017/03/03/517177552/as-the-seasons-change-so-do-our-color-preferences [13 มกราคม 2564]
Why do we have favourite colours. [ออนไลน์]. แหล่งที่มา https://www.sciencefocus.com/science/why-do-we-have-favourite-colours/ [12 มกราคม 2564]
What Is The World's Most Relaxing Color? A New Survey Just Found Out. [ออนไลน์]. 2562, แหล่งที่มา https://www.iflscience.com/editors-blog/what-is-the-worlds-most-relaxing-color-a-new-survey-just-found-out/ [13 มกราคม 2564]
Color Psychology. [ออนไลน์]. 2563, แหล่งที่มา https://www.nickkolenda.com/color-psychology/ [13 มกราคม 2564]
Why We Prefer Certain Colors. [ออนไลน์]. 2554, แหล่งที่มา https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-new-brain/201104/why-we-prefer-certain-colors [13 มกราคม 2564]